Dersin Amacı
Bu dersin amacı iktisadi bir sonucun toplumun farklı kesimlerinin bakış açısı ile nasıl değerlendirilir sorusunu tartışmaktır. Neoklasik iktisadi okul, piyasaların devlet müdahalesine gerek olmadan kendi kendine dengeye geleceğini iddia etse de geçtiğimiz yüzyıl içerisinde birçok iktisadi olguda bunun geçerli olmadığı ortaya konulmuştur.
Piyasalarda tam rekabet dengesine ulaşmak için gerekli ön koşullar;
- Rasyonel birey
- Çok sayıda alıcı ve satıcı
- Tam bilgi iken bu koşulların çoğu durumda sağlanmadığı görünmektedir.
Bazı iktisatçılar piyasaların etkin çalışmadığı durumlarda devletin piyasaya müdahale etmesi gerektiğini savunurken devlet müdahalesinin de toplumun farklı kesimleri üzerinde asimetrik etkileri olabileceği de görülmektedir.
Örneğin;
- Okul yapmak için kimler, ne kadar vergi vermelidir?
- Binlerce işçi çalıştıran ama çevreyi de kirleten bir fabrikanın verdiği zarar, üretime zarar vermeden fabrikalara ödettirilebilir mi?
- 3-4 firmanın olduğu bir piyasada ürünün fiyatını tüketicinin lehine nasıl belirleyebiliriz?
Bu dönem boyunca farklı perspektiften hem geleneksel iktisadi teoriler hem de karşıt görüşlere başvurarak birey ve toplumsal refahın nasıl sağlanabileceğine ilişkin iç görü kazandırılmaya çalışılacaktır.
Ders İzlencesi
1) Hafta: Refah Ekonomisine Bir Giriş
Sorular
- Refah Ölçütü Nedir? Refah İçinde Yaşayan Ülkeler Hangileridir?
- Normatif ve Pozitif İktisat Nedir?
- Rasyonellik ve İrrasyonellik
- Neoklasik İktisat Nedir?
- İktisat Nedir ve İktisadın Amacı Nedir?
- Siyaset ve Refahın Tesis Edilmesi
2) ve 3) Hafta: Tüketimde Etkinlik
Sorular
- Refah İktisadının Birinci Temel Teoremi Nedir?
- Refah İktisadının İkinci Temel Teoremi Nedir?
- Kontrat eğrisi (Sözleşme Eğrisi) nedir?
- Anlaşma eğrisinin sosyal-siyasal kökeni nedir?
- Piyasalar her zaman etkin midir?
Notlar
- Tüketimde Etkinlik: Survivor Adası Soru ve Çözüm
- Tüketimde Etkinlik Hakkında 6 Çözümlü Soru ve Çözümü
4) Hafta: Devletin Piyasa Müdahalesi: Vergi ve Refah İlişkisi Örneği
Sorular
- Devlet neden vardır?
- Devlet ve hükumet aynı şey midir?
- Neden vergi öderiz?
- Doğrudan ve dolaylı vergilerin ekonomiye etkileri aynı mıdır?
- Vergi afları ekonomik olarak iyi midir?
- Laffer eğrisi (İbni-Haldun Eğrisi) nedir?
- Vergi türleri nelerdir?
Notlar
Kitaplar
- Vergi Sistemini Anlama Kılavuzu – Dr. Ozan Bingöl
Okuma ve İzleme Önerileri
- Tarihte Amerika’nın İngiltere’den neden bağımsızlık istediğini ve bağımsızlığa giden yolda meydana gelen olayları araştırın. (Çay vergisi) (Andrew Marr’s Büyük Dünya Tarihi Belgeseli)
- Tarihte Hindistan’ın İngiltere’den neden bağımsızlık istediğini ve bağımsızlığa giden yolda meydana gelen olayları araştırın. (Tuz Yürüyüşü) (Andrew Marr’s Büyük Dünya Tarihi Belgeseli)
- Türkiye’de ve Dünyada Mustang fiyatı: https://www.youtube.com/watch?v=_JHrtxdbc8
5) Hafta: Sosyal Refah Yaklaşımları ve Sosyal Fayda Fonksiyonları
Kitap Önerisi
- Bir Adalet Teorisi – John Rawls (Link)
Notlar
6) Hafta: Arrow’un Olanaksızlık Teorisi
7) Hafta: Ara Sınav
8) Hafta: Bölüşüm, Gelir Dağılımı, Eşitsizlik ve Gelir Eşitsizliğinin Ölçüm Yöntemleri
Kitap Önerisi
- 21. Yüzyılda Kapital – Thomas Piketty (Link)
- Küresel Eşitsizlik – Branko Milanovic (Link)
- Eşitsizliğin Bedeli – Joseph E. Stiglitz (Link)
9) Hafta: Piyasa Başarısızlıklar, Eksik Rekabet Piyasaları, Şirket Birleşmeler
Notlar
Okuma ve İzleme Önerileri
- Sherman Anti Tröst Yasası
- Microsoft ve Netscape olayı
- Kodak Antitröst Davası
- Yemeksepeti Rekabet Kurumu Cezası
- Turkcell Rekabet Kurumu Cezası
- 12 Banka Rekabet Kurumu Cezası
10) Hafta: Dışsallıklar
- Sanal Su Ekonomisi
- Kyoto Protokolü
Notlar
- Dışsallıklar (Dışsallık, Pigoucu vergilendirme, Coase Çözümü)
- Dışsallıklar devam : Ayrıca Erdal Ünsal Mikro İktisat kitabı veya başka bir kitaptan dışsallık konusunun grafikleri
11) Hafta: Kamu Malları Sorunu, Bedavacılık
12) Hafta: Asimetrik Bilgi
- Limon Problemi
- Sigorta, Kasko, Expertiz raporu
13) Hafta: Ahlaki Tehlike
- Moral Hazard – Ahlaki Tehlike
- Ahlaki Tehlike
- 2008 Dünya Ekonomik Krizi (Big Short Belgesel)
- Enron Skandalı